"SỬ TÍCH & SỬ LUẬN"

“… Sấm ngôn bao giờ cũng là sấm ngôn; bí ẩn, uẩn súc đến độ rất khó hiểu.
​Nhưng sấm ngôn sở dĩ được muôn đời truyền tụng vì chính nó chứa chất những khát vọng đổi thay chân thành và lớn lao của trăm họ…”
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

​“CHUYỆN SÉT ĐÁNH RA THƠ!”

“Người xưa cho rằng, mọi biến đổi lớn theo chiều hướng xấu hoặc tốt của một cuộc đời, một gia đình, một địa phương hay một triều đại... tất cả đều được báo trước bằng những điềm dữ hoặc điềm lành. Việc Lý Công Uẩn được tôn lên ngôi Hoàng Đế và khai sáng ra triều Lý (1010 - 1225) cũng đã được báo trước như vậy. Sách Đại Việt Sử Kí Toàn Thư (Bản Kỷ, Quyển I, Tờ 31a-b) chép:

‘Trước đó, ở làng Diên Uẩn, thuộc châu Cổ Pháp (Nay là vùng Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh - NKT), có cây gạo bị sét đánh. NgườI làng ấy đến xem kĩ thì thấy có chữ như sau :

Thụ căn diểu diểu,_Mộc biểu thanh thanh,_Hòa đao mộc lạc,_Thập bát tử thành,_Đông a nhập địa,_Mộc dị tái sinh,_Chấn cung kiến nhật,_Đoài cung ẩn tinh,_Lục thất niên gian,_Thiên hạ thái bình.

Mấy câu này, đại để có nghĩa là :

Rễ cây sâu thăm thẳm,_Vỏ cây màu xanh xanh,_Hòa đao mộc thì rụng,_Thập bát tử thì thành,_Đông a mà nhập địa,_Cây lạ sẽ tái sinh,_Phương Đông mặt trời mọc,_Phương Tây sao ẩn mình,_Chừng sáu bảy năm nữa,_Thiên hạ sẽ thái bình.
(Hoà - đao - mộc ghép lại, có âm Hán Việt là lê, đây chỉ họ Lê, chỉ ngôi vua của Lê Long Đĩnh. Rụng là rụng xuống, ý nói sẽ mất đi.

Thập - bát - tử ghép lại có âm Hán Việt là lý, chỉ họ Lý. Chữ thành ngụ ý được dựng lên. Cả câu nói triều Lý sẽ được dựng lên.
Đông - a ghép lại có âm Hán Việt là trần, chỉ họ Trần. Họ vốn có nguồn gốc từ Trung Quốc nên mới có hai chữ nhập địa.
Cây lạ sẽ tái sinh ngụ ý rằng, sau cũng có triều Lê, song đó lại là một họ Lê hoàn toàn khác.
Phương Đông mặt trời mọc: Ý chỉ rằng sẽ có thiên tử. Xưa, người ta vẫn coi Thanh Hoá là Tây, còn Thăng Long là Đông).

Nhà sư Vạn Hạnh nói với Lý Công Uẩn rằng:

- Mới rồi tôi thấy có bùa sấm lạ kì, suy thì biết là họ Lý sẽ cường thịnh, thế nào cũng dấy nên cơ nghiệp. Nay xem trong khắp thiên hạ, người họ Lý kể cũng nhiều, nhưng không ai bằng Thân Vệ cả (Thân Vệ là chức của Lý Công Uẩn lúc bấy giờ - NKT). Thân Vệ là người nhân từ, được lòng người, lại đang là người nắm giữ binh quyền trong tay, cho nên, đứng đầu trăm họ, nếu không phải là Thân Vệ thì còn ai vào đó nữa. Tôi nay đã ngoài bảy mươi, những mong thư thả hãy chết, chẳng qua chỉ cốt để chờ được xem đức hóa của ông thế nào. Việc này quả là cơ may ngàn năm có một.
​
(Lý) Công Uẩn sợ lời ấy (của Vạn Hạnh) tiết lộ ra, bèn nhờ người anh đem Vạn Hạnh giấu ở Tiên Sơn (Nay thuộc tỉnh Bắc Ninh - NKT). Nhưng cũng từ đấy, ý nhòm ngó ngôi vua bắt đầu nẩy sinh và người người cũng muốn theo ý đó’.”

(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập I, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---