“SỬ TÍCH & SỬ LUẬN”

“Một khi kẻ chẳng ra gì mà ở địa vị cao thì hễ ai trái ý tất đều phải bị xử lý, cho dầu đó có là bà nội của mình họ vẫn cứ giết!”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, PhD)

LÊ UY MỤC VÀ CUỘC THANH TRỪNG LẦN THỨ NHẤT

“Lê Uy Mục húy là Tấn, hoàng tử thứ hai của vua Lê Hiến Tông. Lê Hiến Tông có tất cả sáu hoàng tử. Tháng Chạp năm Kỉ Mùi (1499), nhân có các quan là Lê Vĩnh và Lê Năng Nhượng tâu xin lập ngôi thái tử, vua Lê Hiến Tông đã nhận xét khái quát về đức độ của con mình. Lời nhận xét ấy được sách Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục (Chính Biên, Quyển XXIV, Tờ 42) ghi lại như sau:
 
‘Trẫm xem trong các hoàng tử, thì con trưởng là Tuân, thích mặc áo đàn bà, lại cả gan dám đầu độc cả mẹ; con thứ hai là Tấn thì không có đức, sợ không đương nổi ngôi báu; chỉ có con thứ ba là Thuần (tức sau này là vua Lê Túc Tông - ND) là rất ham đọc Thi Thư lại dốc lòng hiếu kính, trẫm thân lo vỗ về, dạy bảo, nay cũng đã trưởng thành, vậy lấy công minh mà quyết, trẫm lập Thuần làm ngôi hoàng trừ (tức thái tử hay ngôi vua dự bị - ND)’.
 
Tháng Năm năm 1504, vua Lê Hiến Tông mất, triều thần lập con thứ là thái tử Thuần lên ngôi, đó là vua Lê Túc Tông. Tiếc thay, vua Lê Túc Tông chỉ ở ngôi được sáu tháng thì qua đời. Hoàng tử thứ hai nhờ đó mà được lên ngôi, đó là vua Lê Uy Mục. Thân mẫu của Lê Uy Mục có một lí lịch xuất thân khá độc đáo. Cũng sách trên (Tờ 18 quyển XXV) viết rằng:
 
‘Hoàng thái hậu người họ Nguyễn, quán xã Phù Chẩn, huyện Đông Ngàn (Bắc Ninh - ND). Thuở bé, bà mồ côi và nghèo đói, phải tự bán mình cho một gia đình ở phủ Phụng Thiên (Hà Nội ngày nay - ND). Sau, vì gia đình ấy phạm tội, bà cũng bị đẩy vào làm nô tì trong cung, nhân đó, được vào hầu hoàng thái hậu ở cung Trường Lạc. Lúc Hiến Tông làm thái tử, vào chầu hoàng thái hậu, trông thấy bà thì lấy làm ưa, mới lấy làm thiếp’.
 
Việc Lê Uy Mục lên ngôi khiến cho bà thái hoàng thái hậu (thân mẫu của Lê Hiến Tông) không bằng lòng, vì bà cho rằng mẹ của Uy Mục là người thấp hèn thì sinh và nuôi dạy con làm sao tử tế được. Chuyện không dè đến tai Lê Uy Mục, cho nên, Lê Uy Mục lấy đó làm mối thâm thù. Lại cũng sách trên (Quyển XXV, Tờ 19) viết tiếp:
 
‘Đến nay (tháng Ba năm Ất Sửu, 1505 - ND), Nhà vua bèn sai người bí mật giết thái hoàng thái hậu, rồi hạ lệnh nghỉ thiết triều bảy ngày’.
 
Tháng Tư năm 1505, Lê Uy Mục cho truy phong bà là Gia Tĩnh Mục Ôn Cung Nhu Thuận Thái Hoàng Thái Hậu, đồng thời, sai dựng điện Quang Mỹ ở phường Lệ Viên huyện Quảng Đức để thờ tổ tiên của bà.
Chép xong đoạn sử này, các tác giả của bộ sử cũ nói trên đã có lời phê như sau:
 
‘Giấu giếm thế nào được tội ác ? Bọn gian xảo lừa dối đều như vậy cả. Đáng chê thay!’”
 
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập V, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---