"SỬ TÍCH & SỬ LUẬN"

“Xưa nay sự bất chính và việc li loạn vẫn thường đi cặp với nhau như thế mà thôi!
​Cái chết của Nguyễn Trãi về sau cũng không nằm ngoài chuỗi nhân quả liên hoàn nghiệt ngã này.”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, PhD)

DUYÊN PHẬN BÀ DƯƠNG THỊ BÍ

“Lúc mới mười lăm, mười sáu tuổi đầu vua Lê Thái Tông đã có đến năm người vợ chính thức được sách phong, đó là các bà Dương Thị Bí, Nguyễn Thị Anh, Ngô Thị Ngọc Dao, Lê Ngọc Dao, Lê Nhật Lệ. Trong số năm bà nói trên, Dương Thị Bí là người sinh con trai sớm hơn cả. Con trai đầu của bà là hoàng tử Lê Nghi Dân, sinh tháng Sáu năm 1439 và đến ngày hai mươi mốt tháng Giêng năm 1440 thì được phong làm Thái Tử. Nhưng, chỉ một năm sau, địa vị của hai mẹ con bà Dương Thị Bí bị sụp đổ. Sách Đại Việt Sử Kí Toàn Thư (Bản Kỉ, Quyển XI, Tờ 53b và 54a) chép rằng:

‘Trước đây, Dương Thị Bí sinh con là Nghi Dân, đã được nhà vua sách phong làm Thái Tử. Dương Thị Bí từ đó cậy thế mà kiêu căng, lăng loàn quá lắm. Vua vẫn cố nhịn bao dung, chỉ giáng (Dương Thị Bí) xuống hàng Chiêu Nghi (hàng thấp trong thứ bậc của vợ vua) cốt cho thị sửa lỗi, nhưng Dương Thị Bí lại lấy đó làm sự hằn học, chẳng chịu kiêng nể gì nữa. Nhà vua nghĩ rằng, Dương Thị Bí đã quyết làm như vậy thì đứa con do bà đẻ ra chưa hẳn sẽ thành người khá, bèn giáng bà xuống làm thứ nhân, xong lại xuống chiếu cho thiên hạ biết là ngôi Thái Tử chưa định’.

Sự kiện trên xảy ra vào tháng Giêng năm Tân Dậu (1441) thì đến tháng Mười Một năm đó, Lê Nghi Dân cũng bị giáng làm Lạng Sơn Vương còn ngôi Thái Tử lại thuộc về Lê Bang Cơ là hoàng tử do bà Nguyễn Thị Anh sinh ra, lúc đó vừa mới được sáu tháng tuổi. Năm 1442, vua Lê Thái Tông đột ngột qua đời, Lê Bang Cơ được lên nối ngôi, đó là Lê Nhân Tông (1442 - 1459). Năm 1459, Lê Nghi Dân nổi loạn, giết chết Lê Nhân Tông cùng bà Thái Hậu Nguyễn Thị Anh mà tự lập làm vua. Bà Dương Thị Bí sau lần bị giáng làm thứ thân, không thấy sử chép gì thêm nữa.”
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập V, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---