"SỬ TÍCH & SỬ LUẬN"

“…Biết vâng mệnh vua cha mà bỏ hẳn rượu chè, ấy là hiếu.
Sợ dùng kẻ rượu chè bê tha mà làm hỏng quốc gia đại sự, ấy là minh.
Không dễ dãi với cả hoàng phi của mình, ấy là nghiêm.
​Gồm đủ cả hiếu, minh và nghiêm, xưa quả là hiếm có vua chúa như vậy…”
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

SỰ NGHIÊM CẨN CỦA THƯỢNG HOÀNG TRẦN ANH TÔNG

“Thượng hoàng Trần Anh Tông húy là Thuyên, con của Trần Nhân Tông và Bảo Thánh Hoàng Thái Hậu, sinh ngày mười bảy tháng Chín năm Bính Tí (1276), được Nhân Tông truyền ngôi năm Quý Tị (1293), làm vua 21 năm (1293 - 1314), rồi nhường ngôi để làm Thái thượng hoàng sáu năm (1314 - 1320), mất ngày mười sáu tháng Ba năm Canh Thân (1320), thọ bốn mươi bốn tuổi. Bình sinh, Anh Tông là người nghiêm cẩn, xin theo sách Đại Việt Sử Kí Toàn Thư (Bản Kỉ, Quyển VI, Tờ 36ab và Tờ 37ab) mà thuật lại mấy mẩu chuyện về Anh Tông như sau:

‘Lúc còn trẻ, Anh Tông thích uống rượu, bị Nhân Tông răn bảo, từ đấy không bao giờ uống nữa. Ngài từng ban tước hơi nhiều cho các quan trong triều, Nhân Tông biết được, sai lấy sổ xem rồi ghi vào trong đó rằng, sao lại có một nước bé bằng bàn tay mà phong quan tước nhiều như thế. Từ đó, Anh Tông càng thận trọng khi ban chức tước’.

‘Huy Tư được phong làm Hoàng Phi, khi đi theo hầu (thì tước ấy) chưa được phép ngồi kiệu. Bảo Từ Thái Hậu lấy kiệu mình vẫn đi ban cho bà, Anh Tông trách rằng, Bảo Từ có thương yêu Huy Tư thì cho thứ khác là phải, chứ cái kiệu ngồi thì theo điển chế cũ không thể cho được’.

‘Nguyễn Quốc Phụ làm Nội Thư Chánh Chưởng, là cận thần của Nhân Tông. Khoảng năm Hưng Long (tức niên hiệu của Anh Tông, có từ năm 1293 đến năm 1314), khuyết chức Hành khiển. Khi Anh Tông chầu Nhân Tông ở chùa Sùng Nghiêm, Nhân Tông nói rằng Quốc Phụ được đấy. Anh Tông thưa, nếu lấy ngôi thứ mà bàn thì được, chỉ hiềm hắn nghiện rượu thôi. Nhân Tông im lặng, rồi Anh Tông cũng không cất nhắc, Quốc Phụ cuối cùng vẫn giữ chức cũ cho đến khi chết’.
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập III, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---