"SỬ TÍCH & SỬ LUẬN"

“Mạc Đỉnh Chi thấp người chứ không thấp trí;
biết khuấy nước lã nên hồ, sáng tạo tình thế, khắc chế tương quan giao tiếp, giữ thế thượng phong trong đàm phán,
​đem lại thắng lợi, để tiếng thơm muôn đời. Đáng khen thay!”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, PhD)

MẠC ĐĨNH CHI ĐI SỨ

“Mạc Đĩnh Chi quê ở Chí Linh (Hải Dương), đỗ Trạng nguyên khoa Giáp Thìn (1304). Ngay sau khi đỗ đạt, ông được sung chức Nội Thư Gia và bốn năm sau (năm Mậu Thân, 1308), ông được cử cầm đầu phái bộ sứ giả sang nhà Nguyên, mừng việc Nguyên Vũ Tông lên ngôi. Có một mẩu chuyện thú vị đã xẩy ra trong chuyến đi sứ này của ông, được sách Đại Việt Sử Kí Toàn Thư (Bản Kỉ, Quyển VI, Tờ 24a và 24b) ghi lại như sau:

‘Đĩnh Chi thấp bé nên người Nguyên khinh ông. Một hôm, viên Tể Tướng mời ông vào phủ, cho cùng ngồi. Lúc ấy, đang hồi tháng Năm tháng Sáu. Trong phủ có treo bức trướng mỏng, trên thêu hình con chim sẻ vàng đậu cành trúc. Đĩnh Chi vờ làm như mình nhầm tưởng là chim sẻ thật rồi chạy đến bắt. Người Nguyên thấy vậy cười ồ, cho là người phương xa bỉ lậu (thô bỉ, quê mùa ). (Bất thình lình), Đĩnh Chi kéo bức trướng xuống, xé đi. Mọi người lấy làm lạ, hỏi tại sao, Đĩnh Chi đáp rằng, tôi nghe người xưa vẽ cành mai và chim sẻ chứ chưa hề thấy vẽ chim sẻ đậu cành trúc bao giờ. Nay bức trướng của Tể Tướng lại có hình chim sẻ đậu cành trúc. Trúc là biểu tượng của bậc quân tử, chim sẻ là biểu tượng của kẻ tiểu nhân, Tể Tướng làm như vậy là để tiểu nhân trên quân tử, sợ rằng đạo của tiểu nhân sẽ mạnh, đạo của quân tử sẽ suy, tôi vì thánh triều mà trừ giúp bọn tiểu nhân vậy. Mọi người nghe vậy đều phục tài ông’.”
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập III, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---