"SỬ TÍCH & SỬ LUẬN"

“Chỉ tiếc cho Chu Văn An là một bậc như sao Khuê, sao Đẩu lại phải khổ thân với một kẻ điên dại như Trần Dụ Tông!”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, PhD)

VUA TRẦN DỤ TÔNG

Trần Dụ Tông tên thật là Trần Hạo, con thứ mười của vua Trần Minh Tông, sinh ngày mười chín tháng Mười năm Bính Tí (1336), lên ngôi ngày hai mươi mốt tháng Tám năm Tân Tị (1341) lúc mới được năm tuổi, làm vua hai mươi tám năm, mất năm Kỉ Dậu (1369), thọ ba mươi ba tuổi.

Ngày mười lăm tháng Tám năm Kỉ Mão (1339), Trấn Dụ Tông (lúc ấy còn là Thái tử Hạo, mới ba tuổi) đi chơi ở Hồ Tây, chẳng may bị té xuống nước, ngỡ đã bị chết đuối rồi. Bấy giờ, may có bậc danh y là Trâu Canh tận tâm cứu chữa mới thoát được. Trâu Canh có nói trước rằng: Dùng kim châm thì sống lại nhưng sẽ bị liệt dương, sau quả y như vậy.

Trong mười sáu năm đầu đời Trần Dụ Tông, chính sự tạm cho là ổn, nhưng từ năm niên hiệu Đại Trị thứ nhất (1357) trở đi, Dụ Tông chơi bời quá độ, cơ nghiệp nhà Trần suy đốn rất mau. Năm 1366, vào một đêm cuối mùa Hạ, Trần Dụ Tông đi chơi đêm ở xa trở về, bị kẻ cướp chặn đường lấy mất cả gươm báu lẫn ấn báu. Nhà vua cho đó là điềm báo trước sự chẳng lành, khó mà sống lâu hơn nữa nên lại càng thả sức chơi bời. Ba năm sau (1369) Dụ Tông mất, năm ấy, nhà Trần bị Dương Nhật Lễ cướp ngôi, phải mất một năm mới lấy lại được.

Thầy của Trần Dụ Tông là Quốc Tử Giám Tư Nghiệp Chu Văn An từng nhiều lần khuyên can, dâng ‘thất trảm sớ’ vẫn không được Dụ Tông ngó tới, bèn treo mũ áo từ quan mà về.

Ngai vàng của nhà Trần từ ấy càng ngày càng mục ruỗng, không cách gì cứu vãn nổi.”
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập III, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---