“ÔN CỐ TRI TÂN…”

​"...Cục diện chính trị của thế kỉ XVIII vẫn tiếp tục phát triển theo chiều hướng phức tạp. Để bạn đọc tiện theo dõi các giai thoại được trình bày trong tập này, chúng tôi viết thêm bảng tra Các đời vua và chúa trị vì trong thế kỉ XVIII. Ở đây, các đời được trình bày theo tuần tự thời gian trước sau nhưng với các dòng họ từng nắm quyền trị vì, chúng tôi tạm sắp như dưới đây, chẳng qua cũng bởi việc kẻ bảng sắp theo hàng ngang, kể cũng có chút bất tiện."
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập VII, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---

​“CÁC ĐỜI VUA VÀ CHÚA TRỊ VÌ TRONG THẾ KỈ XVIII”
 
I.      CÁC ĐỜI VUA HỌ LÊ TRONG THẾ KỈ XVIII
 
         01.   LÊ DỤ TÔNG (1705 -1729)
                  -       Họ và tên thật : Lê Duy Đường, con trưởng của Lê Hy Tông (1675 - 1705), thân mẫu là Nguyễn Thị Ngọc Đệ (người xã Trùng Quán, huyện Đông Ngàn, nay thuộc Bắc Ninh).
                  -       Vua sinh tháng 10 năm Canh Thân (1680), lên ngôi tháng 4 năm 1705, ở ngôi 24 năm (1705 - 1729) rồi nhường ngôi cho con thứ là Lê Duy Phường để làm Thượng hoàng 2 năm (1729 – 1731).
                  -       Vua mất vào tháng Giêng năm Tân Hợi (1731), thọ 51 tuổi. Trong  thời gian ở ngôi, Lê Dụ Tông đã đặt hai niên hiệu sau đây :
                          (1)    Vĩnh Thịnh (1705 - 1720)
                          (2)    Bảo Thái (1720 - 1 729)
         02.   LÊ ĐẾ DUY PHƯỜNG  (1729 -1732)
                  -       Họ và tên thật : Lê Duy Phường,. con thứ của Lê Dụ Tông, thân mẫu người họ Trịnh.
                  -       Vua sinh năm Kỉ Sửu (1709), được lập làm Thái tử ngày 8 tháng Bảy năm Đinh Mùi (1727), lên nối ngôi ngày 21 tháng Tư năm Kỉ Dậu (1729), ở ngôi ba năm (1729 – 1732), bị chúa Trịnh Giang phế làm Hôn Đức Công ngày 15 tháng Tám năm 1732 và bị Trịnh Giang giết vào tháng Chín năm Ất Mão (1735), thọ 26 tuổi.
                  -       Trong thời gian ở ngôi, Lê Đế Duy Phường chỉ đặt một niên hiệu là Vĩnh Khánh (1729 - 1732).
         03.   LÊ THUẦN TÔNG (1732 - 1735)
                  -                Họ và tên thật: Lê Duy Tường, con trưởng của Lê Dụ Tông, thân mẫu người họ Nguyễn.
                  -       Vua sinh vào tháng Hai năm Kỉ Mão (1699), lên ngôi ngày 26 tháng Tám năm Nhâm Tí (1732). Ở ngôi ba năm (1732 - 1735), mất vào ngày 15-4-1735, thọ 36 tuổi.
                  -       Trong thời gian ở ngôi, Lê Thuần Tông chỉ đặt một niên hiệu là Long Đức (1732 - 1735).
         04.   LÊ Ý TÔNG (1735 - 1740)
                  -       Họ và tên thật: Lê Duy Thận (lại còn có tên là Lê Duy Chấn), con thứ 11 của Lê Dụ Tông, thân mẫu là ai chưa rõ.
                  -       Vua sinh vào tháng Hai năm Kỉ Hợi (1719), lên ngôi ngày 27 tháng Tư năm Ất Mão (1735), ở ngôi 5 năm (1735 - 1740), nhường ngôi để làm Thượng hoàng 19 năm (1740 - 1759), mất vào tháng Sáu (nhuận) năm Kỉ Mão (1759), thọ 40 tuổi.
                  -       Trong thời gian ở ngôi, Lê Ý Tông chỉ đặt một niên hiệu là Vĩnh Hựu (1735 - 1740).
         05.   LÊ HIỂN TÔNG (1740 - 1786)
                  -       Họ và tên thật : Lê Duy Diêu, con trưởng vua Lê Thuần Tông, thân mẫu người họ Đào (người xã Bảo Vực, huyện Văn Giang, nay thuộc tỉnh Hưng Yên).
                  -       Vua sinh vào tháng 4 năm Đinh Dậu (1717), được Lê Ý Tông truyền ngôi vào ngày 21 tháng Năm năm Canh Thân (1740), ở ngôi 46 năm (1740 - 1786), mất vào tháng Bảy năm Bính Ngọ (1786), thọ 69 tuổi.
                  -                Trong thời gian ở ngôi, Lê Hiển Tông chỉ đặt một niên hiệu là Cảnh Hưng (1740 - 1786).
         06.   LÊ MẪN ĐẾ (1786 - 1788)
                  -       Họ và tên thật : Lê Duy Kỳ (trước khi lên ngôi còn có tên là Khiêm), cháu đích tôn của Lê Hiển Tông, thân sinh là Thái tử Lê Duy Vĩ (bị Trịnh Sâm hãm hại vào năm 1769), thân mẫu là ai chưa rõ.
                  -       Lê Mẫn Đế sinh năm Ất Dậu (1765), lên ngôi vào tháng Tám năm Bính Ngọ (1786), ở ngôi 2 năm (1786 - 1788), mất vào tháng Mười năm Quý Sửu (1793) khi đang sống lưu vong tại Trung Quốc, thọ 28 tuổi.
                  -       Trong thời gian ở ngôi, Lê Mẫn Đế chỉ đặt một niên hiệu là Chiêu Thống (1786 - 1788).
Lê Mẫn Đế là vua cuối cùng của triều Lê (1428 - 1788). Tuy vị trí cao thấp có khác nhau nhưng dẫu sao thì trước sau, triều Lê cũng có đến 27 vị vua. Vua mở đầu của thế kỉ XVIII (Lê Dụ Tông) là vị vua thứ 22 của triều Lê.

(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập VII, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---