“ÔN CỐ TRI TÂN…”

​“Người thích làm quan thì cứ luôn tìm cách để được làm quan. Nguyễn Chí chính là một người như thế, bất kể là phục vụ cho ai, chết đi sống lại rồi vẫn cứ mưu hoạn lộ! Không riêng gì ngoài Đời, ngày nay trong Đạo cũng có lắm người như thế…”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, Ph.D.)  

---

 “CHUYỆN NGUYỄN CHÍ”
 
“Tháng Tư năm 1505, Lê Uy Mục vờ truất chức rồi sau đó sai người bức tử thượng thư Bộ Lễ là Đàm Văn Lễ và đô ngự sử là Nguyễn Quang Bật vì hai người này trước đó đã không chịu nhận hối lộ của bà Kính Phi để bỏ Túc Tông mà lập Uy Mục. Khi biết chuyện ấy, quan tri phủ Phú Bình (nay thuộc Bắc Ninh - ND) là Nguyễn Chí không phục. Thân nhân của Khương Trùng là Nguyễn Trọng vì lẽ này mà đem lòng oán giận Nguyễn Chí, bắt ông tống ngục tra khảo cho đến tưởng chết mới thôi.
 
Bởi tưởng Nguyễn Chí đã chết rồi, Nguyễn Trọng bèn đem xác ông vất ra ngoài thành. Gia đình Nguyễn Chí cũng tưởng ông đã chết thật nên đem xác về chôn, chẳng dè rồi ông sống lại. Vợ con Nguyễn Chí sợ ông lại bị đánh nữa, liền vờ làm đám tang giả, lại còn để tang ông suốt ba năm trời, xóm giềng lúc đó không ai hề hay biết gì cả.
 
Năm 1509, Lê Uy Mục bị giết, Lê Tương Dực lên nối ngôi, Nguyễn Chí đến triều đình tâu bày mọi sự, được Tương Dực cho làm chức bí thư giám xá nhân. Sau, Nguyễn Chí theo về với nhà Mạc.”
 
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập V, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)