“ÔN CỐ TRI TÂN…”

​“Sự thật hiển nhiên là chế độ (vương triều) chỉ tạm thời còn Tổ Quốc mới muôn đời và chỉ duy nhất Tin Lành của Đức Chúa Trời là đời đời!”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, Ph.D.)

---

“THẾ THỨ CÁC ĐỜI CHÚA THẾ KỈ XVI - XVII”
 
Từ thế kỉ thứ XVI trở đi, bên cạnh các vua triều Mạc và triều Lê, guồng máy chính trị nước nhà còn có thêm các đời chúa Trịnh và chúa Nguyễn nữa. Trong thực tế, không phải ai cũng công khai nhận mình là chúa, nhưng, xem xét hành trạng của họ, ta chỉ có thể nói họ là chúa mà thôi. Cũng trong thực tế, có người đã bước đầu được trao quyền làm việc như chúa, nhưng do ảnh hưởng của họ quá ít ỏi, chúng tôi không liệt kê tên tuổi của họ ở đây.
 
I. Thế Thứ Các Đời Chúa Trịnh
 
1. Trịnh Kiểm (1545 -1569)
Trịnh Kiểm sinh năm nào không rõ, chỉ biết năm 1545, sau khi Nguyễn Kim mất, ông trở thành người nhân danh vua Lê để điều khiển Nam triều.
Trịnh Kiểm làm chúa 24 năm, mất năm 1569 không rõ thọ bao nhiêu tuổi.
 
2. Trịnh Tùng (1570 - 1623)
Con thứ của Trịnh Kiểm, đánh đuổi anh là Trịnh Cối để giành ngôi chúa.
Làm chúa 53 năm, mất vì bệnh năm 1623, không rõ thọ bao nhiêu tuổi.
 
3. Trịnh Tráng (1623 - 1657)
Con trưởng của Trịnh Tùng.
Nối ngôi chúa năm 1623, ở ngôi chúa 34 năm, mất năm 1657, không rõ thọ bao nhiêu tuổi.
Thời Trịnh Tráng là thời mở đầu của các cuộc giao tranh ác liệt giữa Đàng Ngoài với Đàng Trong.
 
4. Trịnh Tạc (1657 - 1682)
Con trưởng của Trịnh Tráng.
Nối ngôi chúa năm 1657, ở ngôi chúa 25 năm, mất năm 1682, không rõ thọ bao nhiêu tuổi.
Thời Trịnh Tạc là thời diễn ra những cuộc giao tranh ác liệt cuối cùng giữa Đàng Ngoài với            Đàng Trong.
 
5. Trịnh Căn (1682 - 1709)
Con trưởng của Trịnh Tạc.
Nối ngôi chúa năm 1682, ở ngôi chúa 27 năm, mất năm 1709, không rõ thọ bao nhiêu tuổi.
Sau chúa Trịnh Căn, họ Trịnh còn có 7 đời chúa nữa, đó là : Trịnh Cương (1709-1729), Trịnh Giang (1729-1740), Trịnh Doanh (1740-1767), Trịnh Sâm (1767-1782), Trịnh Cán (1782), Trịnh Khải (1782-1786) và Trịnh Bỗng (1786). Tuy nhiên, những đời chúa Trịnh này đều thuộc khung lịch sử của thế kỉ XVIII, chúng tôi sẽ giới thiệu sau.
 
II. Thế Thứ Các Đời Chúa Nguyễn
 
1.  Nguyễn Hoàng (1558 - 1613)
Con thứ của Nguyễn Kim, sinh năm 1525.
Được vua Lê Anh Tông cho vào trấn thủ Thuận Hóa năm 1558, và đến năm 1570 thì kiêm luôn cả trấn thủ Quảng Nam.
Năm 1593 được vua Lê Thế Tông phong làm Thái úy tước Đoan Quốc công.
Nguyễn Hoàng mất năm 1613, thọ 88 tuổi.
 
2. Nguyễn Phúc Nguyên (1613 - 1635)
Con thứ 6 của Nguyễn Hoàng, sinh năm 1563.
Nối nghiệp cha từ năm 1613 cho đến năm 1635 thì mất thọ 72 tuổi.
Thời Nguyễn Phúc Nguyên là thời mở đầu cho những cuộc giao tranh ác liệt giữa Đàng Ngoài với Đàng Trong.
 
3. Nguyễn Phúc Lan (1635-1648)
Con thứ của Nguyễn Phúc Nguyên, sinh năm 1601.
Nối ngôi chúa từ năm 1635, ở ngôi chúa 13 năm, mất năm 1648, thọ 47 tuổi.
 
4. Nguyễn Phúc Tần (1648 - 1687)
Con thứ của Nguyễn Phúc Lan, sinh năm 1620.
Nối nghiệp chúa năm 1648, ở ngôi chúa 39 năm, mất năm 1687, thọ 67 tuổi.
Thời Nguyễn Phúc Tần là thời kết thúc những cuộc giao tranh ác liệt giữa Đàng Ngoài với Đàng Trong.
 
5. Nguyễn Phúc Trăn (1687 - 1691)
Con thứ của Nguyễn Phúc Tần, sinh năm 1649.
Nối nghiệp chúa từ năm 1687, ở ngôi chúa 4 năm; mất năm 1691, thọ 42 tuổi.
 
6. Nguyễn Phúc Chu (1691 - 1725)
Con trưởng của Nguyễn Phúc Trăn, sinh năm 1675.
Nối nghiệp chúa năm 1691, ở ngôi chúa 34 năm, mất năm 1725, thọ 50 tuổi.
Sau Nguyễn Phúc Chu, họ Nguyễn còn có ba đời chúa nữa, đó là Nguyễn Phúc Chú (1725-1738), Nguyễn Phúc Khoát (1738-1765) và Nguyễn Phúc Thuần (1765-1777). Tuy nhiên, cả ba đời chúa này đều thuộc khung lịch sử của thế kỉ XVIII, chúng tôi sẽ giới thiệu sau.
 
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập VI, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---