"ÔN CỐ TRI TÂN…"

“Trong các vua Việt Nam, giỏi dùng người như Lê Thánh Tông không có nhiều. Thế nhưng, làm vua mà lúc nào cũng có ý cưỡng hiếp quốc pháp thì quả thật là rất đáng chê!”
(Rev. Đoàn Nhật Tân, Ph.D.) 

---

“THÁI BẢO NGUYỄN LỖI CAN VUA”

“Năm 1467, một võ tướng của triều đình Lê Thánh Tông là Khuất Đả, chẳng may phạm tội trễ nải việc quân rồi bị bại trận khi đi đánh dẹp ở An Bang (vùng Quảng Ninh ngày nay). Các quan nhân đó hặc tội Khuất Đả và đem ông ra xét xử. Nhưng, ngay khi triều đình đang xét án thì có một sự kiện đã xảy ra. Sách Đại Việt Sử Kí Toàn Thứ (Bản Kỉ, Quyển XII, Tờ 42b và 43a) chép rằng:

‘Mùa đông, tháng Mười Một, ngày mồng năm, khi vừa tan buổi chầu, Vua có hỏi các bậc đại thần và bá quan văn võ rằng:

- Đô đốc Khuất Đả tuy có làm trái quân luật, các quan ở Bộ Hình đang xét xử, nhưng trẫm muốn gọi hắn, cho hắn làm Tổng Binh để trấn thủ Bắc Bình (thuộc Việt Bắc ngày nay – ND) liệu có nên không?

Thái bảo Nguyễn Lỗi tâu vua:

- Cho ai sống, buộc ai chết hoặc giả là ban chức cho ai, bãi miễn chức của ai, tất cả đều thuộc quyền của bệ hạ, bọn bề tôi không dám lạm bàn. Song, Khuất Đả phụng mệnh Nhà vua đi đánh dẹp đã không làm nên công trạng gì, các quan ở Lục Khoa hặc tấu và các quan ở Bộ Hình đang xét hỏi, thiết tưởng hãy đợi án xét xong, nếu qủa ông ta không có tội thì bổ dụng cũng không muộn.

(Ai cũng đồng tình), chỉ duy quan binh bộ thượng thư là Lê Bá Trù có lời tâu rằng:

- Khuất Đả tuy có tội, nhưng (nhà vua) cứ lấy quyền nghi mà dùng thì có sao đâu?

Vua nghe theo lời của (Nguyễn) Lỗi, bèn thôi (không nói chuyện bổ dụng Khuất Đả nữa)’.”
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập V, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)