“ÔN CỐ TRI TÂN…”

​“…Chúa Nguyễn Phúc Khoát bắt dân thay đổi y phục và tập quán, đấy cũng đáng coi là những chế định lạ. Từ đây, đàn bà phải mặc quần, không được mặc váy như xưa, chiếc áo tứ thân quen thuộc cũng được thay bằng chiếc áo may từa tựa như áo xẩm. Hóa ra, đổi mới nghĩa là làm sao cho khác hẳn với Đàng Ngoài của chúa Trịnh, còn như kết quả, nếu có giống bản sao y phục của người Hoa thì cũng chẳng sao!...”
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”)

---

“NGUYỄN PHÚC KHOÁT  VỚI NHỮNG CHẾ ĐỊNH KHÁC THƯỜNG”
 
Ngay sau khi lên ngôi vương (vào ngày 12 tháng Tư năm 1744), chúa Nguyễn Phúc Khoát (tức Võ Vương) đã ban hành một loạt những chế định mới, mà hầu hết đều thuộc loại khác thường. Xin trích dẫn một đoạn trong sách Đại Nam thực lục (Tiền biên, quyển 10) để làm minh chứng:

“(Chúa sai) dựng tôn miếu và phong những người họ gần làm Quận Công. Con trai của Chúa vẫn xưng là công tử, riêng con trai trưởng thì gọi là thái công tử, các con thứ, cứ theo thứ tự mà xưng. Lại vì (chúa) sinh con khó nuôi, cho nên, con trai thì gọi là con gái còn con gái thì gọi là con trai.

(Chúa) đổi gọi Thân Quân là Vũ Lâm Quân, đổi Kí Lục làm Lại Bộ, Nha Úy làm Lễ Bộ, Đô Tri làm Hình Bộ, Cai Bạ Phó Đoán Sự làm Hộ Bộ, ngoài ra còn đặt thêm Bộ Binh và Bộ Công, đổi Văn Chức làm Hàn Lâm Viện.

Chúa dựa vào lời sấm: "Tám đời trở lại kinh đô", bèn sai đổi y phục, thay phong tục, cùng dân đổi mới. (Chúa) cũng châm chước chế độ các thời, định ra triều phục cho các quan văn võ. Văn từ chức ở các bộ đến Chiêm Hậu và Huấn Đạo, Võ từ chức Chưởng Dinh đến Cai Đội, đều cho đội mũ có nạm vàng, bạc, áo thì dùng mãng bào hoặc gấm, đoạn, theo cấp bậc có khác nhau. Thế là văn vật một phen đổi mới.

Cũng từ đó, (chúa) sai gọi Chính Dinh là Đô Thành".
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập VII, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---