“ÔN CỐ TRI TÂN…”

“…Ôi, thế là rõ! Từ năng lực đến phẩm chất, Thân Văn Quyền đã tự phơi bày, thoáng trông mà hoảng.
Vua giận, sai võ sĩ lôi ông ra chém đầu là phải, mà vua chợt nghĩ lại, hạ án chém xuống án tù, kể cũng rất phải,
bởi vì từ sau lần thứ nhất, lỗi của Thân Văn Quyền xem ra cũng một phần vì lệnh vua không nghiêm.
Phạm những tội tày đình đến vậy mà giáng ít, thăng nhiều, xử như thế thì cái uy của vua, của phép nước kể như chẳng còn nữa…”
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”)

“THÂN VĂN QUYỀN MAY MÀ THOÁT ĐƯỢC TỘI CHÉM ĐẦU”

Thân Văn Quyền người huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên, nổi tiếng hay chữ nhưng không thi cử đỗ đạt gì. Ông sinh năm Tân Mão (1771) mất năm Đinh Dậu (1837), thọ 66 tuổi. Đầu đời Minh Mạng, nhờ Trịnh Hoài Đức tiến cử, ông được trao chức Giáo Thụ phủ Thăng Hoa. Bấy giờ, có quan Quốc Tử Giám Tư Nghiệp là Nguyễn Đăng Sở bị biếm chức, cho nên, quan Tham Tri của Bộ Lễ là Hoàng Kim Hoán xin đề cử Thân Văn Quyền vào thay, vì thế Thân Văn Quyền mới được trao chức Thự Tư Nghiệp. Nhưng, tới kì khảo hạch, học trò trường Quốc Tử Giám không có ai đạt hạng ưu, vua Minh Mạng cho rằng Thân Văn Quyền làm việc không có kết quả, bèn giáng ông làm Chủ Sự ở Bộ Lại. Từ đây, hoạn lộ của Thân Văn Quyền bắt đầu gieo neo. Sách Đại Nam Chính Biên Liệt Truyện (Nhị Tập, Quyển 28) chép chuyện Thân Văn Quyền có đoạn như sau:

“Năm (Minh Mạng) thứ chín (tức nám 1828 - NKT), ông được bổ làm Thị Lang Bộ Hộ rồi thăng đến chức Thự Hữu Tham Tri. Lúc ấy có tên lái buôn xảo quyệt người nhà Thanh (Trung Quốc - NKT) tên là Liêu Ninh Thái, muốn lĩnh trưng việc thu thuế cửa ải ở Bắc Kì. Quan Tả Tham Tri là Lý Văn Phức đã nhận của hắn 100 lạng bạc hối lộ để tâu xin giùm hắn. Việc bị phát giác, (Lý Văn) Phức bị tước chức, (Thân Văn) Quyền vì xong việc mới nhận phần tiền hối lộ nên chỉ bị giáng làm Hàm Lâm Thị Độc.

Năm (Minh Mạng) thứ mười một (tức năm 1830 – NKT), ông được đổi đi làm Tham Hiệp ở Quảng Bình, sau được thăng làm Thự Hiệp Trấn, làm Phó Chủ Khảo trường thi Hương ở Gia Định và Thị Lang của bộ Hộ.

Trước đó, cục Bảo Tuyên ở Bắc Thành đúc tiền phần nhiều  bị thiếu hụt, bị Bộ Hộ hặc tội. (Thân Văn) Quyền cho quan Viên Ngoại Lang là Lưu Công Nghị và quan Tư Vụ là Nguyễn Doãn Thông đến tiếp tục lo việc đúc tiền. Việc tiến hành chưa dược bao lâu thì (Thân Văn Quyền) lại tâu xin giảm nhẹ (lượng đồng đúc tiền) cho. Vua nói rằng, (Thân Văn) Quyền lập bè đảng để mưu tạo tiếng thơm cho riêng mình, bèn cách chức và bắt phải lập công chuộc tội. Sau, bắt đầu cho phục chức từ hàm Biên Tu, rồi Giáo Tập ở nhà Quảng Phúc. Các vị vương tước như Thương Sơn và Vĩ Dã lúc nhỏ cũng từng là học trò của ông. Sau, ông được thăng làm Thị Độc Học Sĩ rồi Án Sát Tuyên Quang, được độ hơn một tháng thì được thăng làm Thị Lang Bộ Hộ, sung Biện Các Việc ở Nội Các.

Năm (Minh Mạng) thứ mười lăm (tức năm 1836 - NKT), quan án sát sứ ở Hưng Yên là Nguyễn Trữ trót dại nghe lời xúi giục của các quan dưới quyền, bỏ bớt lời khai của bọn tội phạm, bị quan Tuần Phủ là Phan Bá Đạt hặc tâu nên bị kết án phải đi đày. Nhưng, Vua lại cho là chưa đủ chứng cớ để nói là nhận hối  lộ, cho nên, đặc cách cho được hưởng án cách chức và lập công để chuộc tội. (Thân Văn) Quyền nghĩ rằng, (Nguyễn) Trữ là Tiến Sĩ xuất thân, cho nêm tâu xin giảm nhẹ tội hơn nữa. Vua ghét, cho là (Thân Văn Quyền) có ý che chở, liền sai vệ sĩ lôi ra chém. Nhưng, khi (Thân Văn Quyền) sắp sửa bị chém thì Vua lại xuống lệnh đem ông tống giam để chờ đến mùa Thu xét xử. Sau, ông được tha nhưng buộc phải đi phục dịch trên chuyến tàu đến La Tống (tức Philippine - NKT) để chuộc tội".
​
(Nguyễn Khắc Thuần, “Việt Sử Giai Thoại”, Tập VIII, Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 2003)

---